Saruhan Bey, on dördüncü yüzyılın başlarında Manisa ve çevresinde kurulan Saruhanoğulları Beyliği’nin kurucusudur. Harezm Türklerinden olduğu bilinen Saruhan Bey’in nerede ve hangi yılda doğduğuna dair bir bilgi yoktur. Harzemşahların ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin komutanlığını yapmış Harezm emiri olan dedesiyle aynı ismi taşımış, Alpagı’nın üç oğlundan biridir.
Türkiye Selçuklu sultanlarından 2. Aleaddin Keykubat ve 3. Alaeddin Keykubat’ın kardeşi olan 2. Mesud’un maiyeti altında bir emir olarak görev yapmıştır. Bu dönemlerde Moğol istilası sebebiyle birçok Türkmen Anadolu’ya göç etmektedir. Gelişmeler sonucu 2. Mesud, Saruhan Beyi o zamanlar Bizans’ın elinde olan Manisa ili ve çevresini ele geçirmekle görevlendirmiştir. Türkmenlerin göç furyası, mecburen Bizans topraklarına sıçramıştır.
Bizans İmparatoru 2. Palaiologos, 1300 yılı dolaylarında bu gelişmelerin önüne geçmek için imparatorluk vazifesinin ortağı olan oğlu Mikhaili Alan asıllı paralı askerlerle birlikte bölgeye göndermiştir. Mikhail, ordunun merkezi olarak Manisa ilini seçmiştir. Mikhail’in bu ilde pasif oluşu, paralı askerlerin orduyu terk etmesine, bu doğrultuda ordunun dağılmasına ve Mikhail’in Manisa’yı terk etmesine sebep olmuştur. Ancak Bizans İmparatoru 2. Palaiologos, bu bölgeden vazgeçmek istemediği için Katalan bir komutan ile yine paralı askerlerden oluşan bir birliği Batı Anadolu’ya göndererek istila sebebiyle göç eden Türkmenlerin gelmesini engellemek istemiştir. Palaiologos’un görevlendirdiği bu birlik, Bizans şehri olan Alaşehiri kuşatan Türkmenlere karşı hareket etmiş, kentte yapılan muharabeyi kazanmıştır. Bu sırada Manisa ve civarındaki Türkmenlerin emiri olan Saruhan Bey, Katalan Birliğinin elinde olan Danya kalesini kuşatmış fakat kaleyi ele geçirmemiştir. Sık sık yaşanan çatışmalar sonucu Katalan Birliği’nin komutanı imparatora dahi danışmadan birliği Ege kıyısına geri çekmiş, sonrasında gemilerle Trakya’ya ulaşmışlardır. Burada Palaiologos’a karşı isyan çıkardıkları da söylentiler arasındadır. Çekilmenin ardından Saruhan Bey bölgede daha fazla üstünlük sağlamış, 1313 yılında Manisa’yı kuşatmış ve şehri beyliğin merkezi haline getirmiştir.
Saruhan Beyin 33 sene süren uzun beylik döneminde Saruhanlılar, Aydınoğulları Beyliği ile ittifak etmişler, hatta İzmir’in alınmasına destek olmuşlardır. Bunun yanında Aydınoğlu Umur Bey’in Bizans’a karşı düzenlediği Trakya seferlerine ve Ege denizinden düzenlenen akınlarına katılmışlardır.
Saruhan Beyin büyük oğlu Süleyman Bey, dönemin Bizans İmparatoru 6. Kantakuzenos’un çağrısı sonucu Umur Bey ile katıldığı Trakya seferinde Dimekota bölgesinde varlığını sürdüren Bulgar Momçilo’nun 1345 yılında bertaraf edilmesine sebep olan savaş sonrası hastalanıp ölmüştür. Babası Saruhan Bey de ertesi yıl beyliğin merkezi olan Manisa’da bu olayın üzüntüsünden ölmüştür. Saruhanoğullalarının bugün Ersarılar ismi ile anılan Türkmen boyunun ataları olduğu bilinmektedir.
